Het eerlijke verhaal over houtstook
Een kritische blik op de huidige media-geluiden
Het stookseizoen is weer begonnen en daarmee komt ook de jaarlijks terugkerende discussie over houtstook weer om de hoek kijken. Bij Haardenexpert vinden wij het belangrijk om u het eerlijke verhaal te vertellen. Daarom willen wij in deze blog een nieuw licht op de actuele stand van zaken werpen.
- 26 - 10 - 2024
- Houtkachels
- Anneke Bolink
- 7 minuten
Dit is wat er speelt anno 2024/2025
In de media is er de laatste tijd veel aandacht voor het stoken van hout, waarbij houtstook overwegend als negatief wordt bestempeld. In dit kader spelen er verschillende zaken, waarvan er twee in het bijzonder de aandacht trekken:
- De stookverboden in Amersfoort en Utrecht
- De anti-houtstook campagne van Milieu Centraal
Deze punten zullen wij hieronder verder toelichten en daarnaast zullen wij ook aangeven hoe wij als experts tegen deze zaken aankijken.
Amersfoort: stookverbod per 1 oktober 2024
In Amersfoort geldt sinds kort een nieuwe beleidsregel. Deze houdt kort gezegd in dat er (ook binnenshuis) geen hout gestookt mag worden op het moment dat de Stookwijzer code rood of code oranje aangeeft. Op het moment dat iemand dat toch doet, kunnen bijvoorbeeld de buren die dat bemerken een melding maken bij de gemeente en kan de buurt-BOA in actie komen, eventueel met een boete tot gevolg.
Utrecht: buitenshuis stookverbod per 1 januari 2025
Ook in Utrecht worden de maatregelen om houtstook te beperken uitgebreid. Zo mag er vanaf januari 2025 buitenshuis geen hout meer worden gestookt. Ook niet in een degelijke, goed geïnstalleerde buitenhaard.
Is een stookverbod in Nederland realistisch?
Wij vragen ons sterk af of de maatregelen wel realistisch zijn. Hierbij willen we de volgende vraagtekens zetten:
Is aansluiten bij de Stookwijzer wel de juiste manier?
Natuurlijk is het voor ieders gezondheid - die van de stoker én die van de omgeving - belangrijk dat de stoker zijn gezonde verstand gebruikt. Het is dan ook niet verstandig om te stoken wanneer het mistig of windstil is, omdat de rookgassen dan blijven hangen en niet worden afgevoerd. Om de stoker te helpen bij het maken van de juiste keuze, is destijds de Stookwijzer (nu onderdeel van Atlas Leefomgeving) bedacht. Bij deze tool sluiten de gemeentes Utrecht en Amersfoort aan voor het hanteren van de stookverboden. In de stookwijzer wordt al bij windkracht 2 (6 tot 11 km/u) geadviseerd om niet te stoken. Naar onze mening kun je dan nog niet spreken van overlast, aangezien er dan nog voldoende wind staat om de rookgassen af te voeren. In de praktijk geeft de Stookwijzer in meer dan 60% van de gevallen een negatief stookadvies. Wij betwijfelen of de luchtkwaliteit in al die gevallen daadwerkelijk zo slecht is dat er beter niet gestookt kan worden.
Is een verbod juridisch gezien wel mogelijk?
Aangezien houtkachels en houthaarden in Europa verkocht mogen worden, mogen deze producten uiteraard ook worden gebruikt. Het zou daarom vreemd zijn als een gemeente de aanwezigheid van houtkachels zomaar kan verbieden. In ieder geval is dit onder de Omgevingswet niet mogelijk zonder dat een meerderheid van de burgers het met het verbod eens is. Uit onderzoek van de gemeente Utrecht zelf werd al duidelijk dat deze meerderheid er momenteel zéker niet is. Ook moet het doel van het verbod duidelijk en meetbaar zijn. Het 'verbeteren van de luchtkwaliteit' lijkt ons een te vaag doel voor de invoering van een stookverbod.
Verbod of voorlichting?
Uit onderzoek is gebleken dat een ruime meerderheid van de Nederlanders (maar liefst 72%) de voorkeur geeft aan meer voorlichting over houtstook, in plaats van het verbieden daarvan. En met voorlichting is volgens ons ook enorme winst te behalen. De ene stoker is namelijk de andere niet. Het is daarom ook niet terecht om alle houtstokers over één kam te scheren door alle houtstook te verbieden. Hierna lichten we toe welke aspecten de aandacht verdienen om overlast door houtstook te voorkomen.
Open haard vs. moderne houthaard
Het belang van de juiste haardkeuze
Verantwoord stoken begint al aan het begin: bij de aanschaf van de juiste houtkachel. Bij het gebruik van een verouderde kachel is de kans veel groter dat er overlast ontstaat. Er kan dus beter worden gekozen voor één van de nieuwere houtkachels met het EcoDesign-label. Dit label is verplicht bij de verkoop van houtkachels vanaf 1 januari 2022. Houtkachels met het EcoDesign keurmerk hebben een lage uitstoot van fijnstof en daarnaast een hoog rendement. Als er enkel nog EcoDesign-kachels gebruikt zouden worden, zou de stookoverlast dus een stuk verminderd kunnen worden.
De nieuwe (gesloten) houtkachels die het EcoDesign-keurmerk hebben, zijn dus wezenlijk een andere soort haard dan de oudere houthaarden en de traditionele open haard zoals die men vaak kent. Op dit moment zijn er nog veel open haarden zonder glas of deur ervoor in gebruik. Deze haarden hebben vaak maar een rendement van zo'n 15%, terwijl een nieuwe houthaard wel een rendement van meer dan 80% kan hebben. En een hoger rendement betekent milieuvriendelijker stoken zonder overlast.
Is een houtkachel slecht voor het milieu en je gezondheid?
Hoewel een houtkachel gezelligheid en warmte biedt, is het belangrijk om bewust te zijn van het feit dat slecht stookgedrag leidt tot meer uitstoot van fijnstof en andere schadelijke stoffen. Dit kan mogelijke gezondheidsrisico's met zich meebrengen, wat met name problematisch is voor kwetsbare groepen zoals mensen met aandoeningen aan de luchtwegen. Het is dus van belang om de negatieve effecten te beperken door verantwoord te stoken. Hoe je dat doet, lees je hierna! Kort gezegd: Heb je een moderne, goed geïnstallaeerde EcoDesign-houthaard, stook je het juiste, schone hout en doe je dit volgens de Zwitserse stookmethode? Dan ben je goed bezig voor het milieu en beperk je eventuele gezondheidsrisico's.
Het juiste stookgedrag is belangrijk
Voorkom overlast en houd houtstook mogelijk voor iedereen
Wij zijn van mening dat een verbod niet zijn doel bereikt, maar dat er veel beter ingezet kan worden op een juiste voorlichting over houtstook. Daarbij zijn verschillende dingen ontzettend belangrijk.
Goede installatie
Naast de keuze voor de juiste houthaard, zoals we hiervoor hebben gezien, is ook de juiste installatie van de haard belangrijk. Een installateur met verstand van zaken weet precies welke eisen er worden gesteld aan de plaatsing van de kachel. Zo weet hij of het juiste rookkanaal wordt gebruikt, dat de kachel goed wordt geïnstalleerd en ook dat de afvoer ten minste 50 cm boven de nok uitkomt. Zomaar een aantal zaken die bij de doe-het-zelver wellicht onbekend zijn. Installatie door een goede installateur voorkomt dus overlast.
Geschikt stookhout
Een derde aandachtspunt is de juiste brandstof. Zo bevatten bijvoorbeeld naaldhoutsoorten hars, wat zorgt voor rook en aanslag. Daarom kunt u beter een andere houtsoort gebruiken. Het mag zacht hout of hard hout zijn, als het maar droog, onbehandeld hout is, met een vochtpercentage tussen de 12 en 18%. U kunt bijvoorbeeld kiezen uit goed gedroogd eiken-, beuken-, essen-, elzen- of berkenhout. Daarnaast is het erg belangrijk dat u schoon hout stookt en geen andere materialen, ook geen hout met verfresten of iets dergelijks.
Correct stookgedrag
Tot slot is de stoker verantwoordelijk voor correct stookgedrag. Hiervoor kan men het beste gebruik maken van de Zwitserse Stookmethode. Dit is een methode waarbij het hout ‘omgekeerd’ wordt gestookt. De meeste mensen steken de houtblokken van onderen aan waarbij een kampvuur piramide wordt gecreëerd. Bij Zwitsers stoken is dat precies andersom. De blokken worden kruislings neergelegd, en daar legt u aanmaakblokjes op. Hierdoor vindt er bijna volledige verbranding plaats en komt er minder rook vrij.
De campagne van Milieu Centraal
... en het experiment omtrent fijnstof
Als we het hebben over de actualiteiten rondom houtstook, springt het reclamespotje "Eerlijk over houtstook" van Milieu Centraal in het oog. In deze video wordt een weckpotje getoond dat 28 gram fijnstof bevat. Volgens een experiment van deze organisatie wordt die hoeveelheid fijnstof uitgestoten bij één avondje stoken. Gelukkig zijn de gegevens van de metingen en hoe die zijn uitgevoerd ook inzichtelijk gemaakt. Als we goed kijken naar de uitvoering van het experiment en de conclusies die worden getrokken, is er echter veel op aan te merken. Wij vragen ons af de campagne wel echt "Eerlijk over houtstook" is:
Rookkanaal niet juist aangesloten
Het rookkanaal van de gebruikte haard is zo gemonteerd dat deze niet voldoet aan de eisen die worden gesteld aan een juiste installatie volgens het Bouwbesluit. Deze moet namelijk boven de nok uitkomen, wat in de geteste situatie niet het geval is. Hierdoor bestaat er een kans op extra uitstoot van fijnstof, aangezien de rookgassen kunnen terugslaan in de woning.
Sterk verouderde houtkachel
Er zijn meetresultaten gebruikt van een houtkachel van meer dan 40 jaar oud. Deze kachels hebben inderdaad veel hogere uitstootwaarden dan de huidige EcoDesign-kachels. Het is dus misleidend on zo'n oude haard te gebruiken voor de metingen.
Ongeschikt brandhout
In het experiment is gebruik gemaakt van Douglas hout. Dit is een naaldhoutsoort waarbij, door het hars in het hout, extra rook en aanslag vrijkomt. Daarnaast heeft het hout vaak een hoger vochtgehalte. Dit kan dus een vertekend beeld geven bij de metingen.
Haard te vaak bijgevuld met hout
In het experiment is er bijna iedere 20 minuten, soms zelfs na 10 minuten al, nieuw hout op het vuur gegooid. Dit is onnodig en kan ervoor zorgen dat de resultaten van het experiment een vertekend beeld geven. Iedere stoker die verantwoord wil stoken weet dat ongeveer om het uur de haard bijvullen voldoende is.
De campagne van Milieu Centraal
... en de uitspraken over EcoDesign-kachels
Naast bovengenoemd experiment, worden er door Milieu Centraal ook nog een aantal claims gedaan over EcoDesign-kachels, waar we het volgende op aan te merken hebben:
Aantallen in Nederland
De EcoDesign-haarden zijn de beste haarden wat betreft rendement en uitstoot. Er wordt door Milieu Centraal aangegeven dat er maar 12.000 EcoDesign kachels zijn geïnstalleerd. Dit is gebaseerd uit op oude cijfers uit 2022 (het jaar waarin EcoDesign net verplicht was geworden). Inmiddels mag worden aangenomen dat er al meer dan 150.000 EcoDesign-kachels zijn geplaatst. Deze milieuvriendelijke haarden hebben dus een veel groter aandeel dan men doet voorkomen.
Uitstoot ultrafijnstof
Uit onderzoeken is gebleken dat EcoDesign kachels minder ultrafijnstof uitstoten dan oudere haarden. Zeker wanneer de haard op de juiste wijze wordt gebruikt en onderhouden. De uitspraak van MilieuCentraal dat niet bekend is of de EcoDesign-haarden veel ultrafijnstof uitstoten, is dus onterecht.
Aandeel houtkachels in fijnstofuitstoot
Daarnaast stelt MilieuCentraal dat 23% van de uitstoot van fijnstof wordt veroorzaakt door houtkachels. Dit klopt echter niet, want de 23% is uitstoot van fijnstof door consumenten in zijn algemeenheid. Dit ontstaat dus ook bij het gebruik van open haarden, barbecues, vuurkorven etc. Een houtkachel die voldoet aan de EcoDesign-eisen is daarentegen echt een ander type van houtstook. Het aandeel van houtkachels in de uitstoot van fijnstof in Nederland is in werkelijkheid maar 4%. En daar kan nog eens flink op worden ingeboet als iedere stoker in Nederland zich bezighoudt met verantwoord stookgedrag. Een heel verschil dus.
Dus: Wel of geen houtkachel kopen?
Het advies van de Haardenexpert
Als u zich afvraagt of het in de huidige tijd verantwoord is om nog een houtkachel te kopen, of om uw huidige houthaard te blijven gebruiken, zouden wij het volgende adviseren. Koop een houtkachel die voldoet aan de EcoDesign-eisen, zorg voor een goede installatie én stook bewust met de juiste houtsoort. Zo minimaliseert u de kans op overlast en kunt u met uw gerust hart genieten van een prachtig houtvuur.
Gebruikt u nog een oudere houthaard of zelfs een 'ouderwetse' open haard zonder glas of deur? Dan raden wij u aan om uw haard toch in te wisselen voor een nieuwere haard die aan de moderne eisen voldoet. Graag advies ontvangen wat in uw situatie een passende haard is? Neem contact met ons op en wij voorzien u gratis en vrijblijvend van een goed advies.
Vraag persoonlijk haardadvies of een offerte aan
Onze experts denken graag met u mee
Heeft u na het lezen van bovenstaand artikel nog vragen? Denkt u er over na om een houtkachel aan te schaffen, of uw oude haard te vervangen voor een milieuvriendelijkere, moderne houthaard? Onze experts staan voor u klaar! Mocht u toch liever een ander alternatief kiezen, hebben we natuurlijk ook gashaarden, bio-ethanolhaarden en (meest milieuvriendelijk) elektrische haarden in ons assortiment. Neem dus gerust contact met ons op of kom eens langs in onze showroom. Onze adviseurs geven u graag het beste haardadvies.
Kom langs voor inspiratie & advies
Bezoek ons in Apeldoorn of Rijssen
Daarom kiest u voor Haardenexpert
DÉ HAARDENEXPERT
Wij denken graag met u mee. van haard tot complete opstelling.
GROOT INSTALLATEURSNETWERK
Altijd dichtbij, afstand is geen probleem. Wij rekenen nooit voorrijkosten.
KLANTWAARDERING 8,8
Ruim 3500 haarden geplaatst, klanten waarderen ons met een 8,8.
EXCLUSIEVE SHOWROOM
Sfeer proeven en trends bekijken. Ontdek de nieuwste haarden.
Over Haardenexpert
Meer dan 10 jaar de expert in haarden
Haardenexpert is al vele jaren een van de meest toonaangevende haarden- en kachel zaken. Dat vinden we belangrijk en daar zijn we natuurlijk supertrots op! Door onze persoonlijke benadering en korte lijnen bent u altijd verzekerd van passend advies en een stijlvolle oplossing.
Met reeds 10 jaar ervaring op de markt en een aanstekelijke passie voor het vak gaan wij verder dan de traditionele verkoop. Wij creëren unieke en eigenzinnige haardopstellingen. Daarom vindt u bij Haardenexpert alleen haarden & kachels van absolute topmerken. Onze experts vertellen u hier graag meer over.